کودکان و جوانان سهم چشمگیری در دنیای امروزی ایفاء مینمایند، بنحوی که رشد و بقای هر جامعه وابسته به تربیت و پرورش صحیح آنان میباشد بنابراین حفظ حقوق، توسعه ی فردی و اجتماعی و فراهم آوردن زمینه ی رشد همه جانبه ی این گروه از افراد از اهمیت دو چندانی برخوردار میباشد.
با این حال فقدان توجه ی کافی به علل اصلی زمینه ای و برنامه ریزی های کلان کشورها در این حوزه، باعث شکل گیری یکی از پدیده های نوظهور اجتماعی و دغدغه های اصلی جوامع فعلی یعنی کودکان کار و خیابان گردیده است.
امروزه به سبب بروز آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد، طلاق، بی سرپرستی و بد سرپرستی، کودکان از خانه های خود فرار میکنند و به شهرهای بزرگ میروند.
این کودکان معمولاً خود را باکارهایی مثل دستفروشی، واکسی، گلفروشی و غیره مشغول میکنند تا بتوانند حداقل با تکه ای نان خود را سیر کنند. این نوع زندگی، آنان را در معرض مخاطرات بسیاری چون سوء تغذیه، محرومیت از تحصیل، محرومیت از بهداشت و سلامت، استثمار و مرگ قرار داده و از طرفی جامعه را نیز دچار آسیب های اجتماعی فراوانی میکند.
توانمندسازی کودکان کار و خیابان
به دلیل بروز پاره ای از مسائل و نابسامانی های اجتماعی و پدیده هایی همچون فقر، حاشیه نشینی، نابرابری های اجتماعی، جنگ، مهاجرت و غیره برخی از کودکان در جوامع از امکان ادامه ی روند رشد طبیعی و زندگی باز میمانند و به ناچار در شهرهای بزرگ و مکان های پرتردد به کار و یا زندگی در خیابان رو میاورند.
به دلیل اهمیت کودکان به عنوان قشر آسیب پذیر جامعه و ناتوانی دولتها در حل مشکلات فزاینده ی آنها، در سال های اخیر بخش قابل توجهی از سازمان های مردم نهاد با هدف حمایت از آنان به وجود آمدند. با توجه به چالش های مطرح شده، توانمندسازی کودکان کار از جمله اقدامات اجتماعی است که میتواند منافع بسیاری به دنبال داشته باشد.
توانمندسازی، مجموعه فعالیت هایی است که توسط نهادها، سازمان ها و دستگاه های اجرایی دولتی و غیر دولتی تعریف شده و شامل آموزش کودکان در زمینه های مورد نیاز، حمایت از این کودکان در حوزه های مختلف و مشارکت کودکان در روند توانمندسازی آنان میشود. گر چه مطالعات محدودی در خصوص توانمندسازی کودکان کار و خیابان در دسترس میباشد
ولی تحقیقات نشان میدهد که عوامل متعددی بر توانمندسازی افراد در اقشار مختلف جامعه تأثیرگذار میباشد.
کارآفرینی اجتماعی و سرمایه اجتماعی
کارآفرینی اجتماعی که امروزه با مفهوم مأموریت اجتماعی و انسان دوستانه از طریق فعالیت های مختلف کسب و کار مد نظر قرار میگیرد، به عنوان یکی از راه کارهای حل برخی مسائل و آسیب های اجتماعی شناخته است. کارآفرینی اجتماعی را پدیدهای رفتاری در سازمان های غیر انتفاعی و با هدف ایجاد ارزش اجتماعی با بهره برداری از فرصت ها میدانند.
کارآفرینی اجتماعی در حوزه ی شهری کاربرد وسیعی داشته و میتوان آن را به عنوان یکی از مفاهیم مهم در مسیر توسعه و تحقق اهدافی مانند معیشت پایدار، اشتغال و درآمدزایی، ظرفیت سازی و توانمندسازی، کاهش فقر، توسعه ی زنجیره های تولید و بازار و جز آن در نظر گرفته و به عنوان رویکردی نوآورانه برای برخورد با نیازهای اجتماعی با تأکید بر نوآوری و حل
مسأله و از بین بردن مرزهای سنتی میان بخش های خصوصی، عمومی و غیر دولتی مطرح کرد.
فعالیت های کارآفرینان اجتماعی در قبال کودکان و نوجوانان طیف بسیار گستردهای را شامل میشود که ممکن است در محیط های ویژه ای عم از خانواده، اجتماع، مدارس و موقعیت های اورژانسی صورت بگیرد.
کارآفرینان اجتماعی رویکردهای جدیدی برای بهبود سیستم های بهداشت، درمان، یادگیری و مشارکت کودکان در فرایندهای توسعه ای ارائه میدهند. بعضی از این افراد در حال تغییر دادن روش یادگیری جوانان از طریق متغیر کردن جداول برنامه ی درسی و سیستم های آموزشی مدارس هستند. در واقع آنان در صدد بهبود سطح حیات آن دسته از کودکان خیابانی هستند که به شکلی به حاشیه رانده شده و در زاغه ها زندگی کرده یا در مراکز کار اجباری کودکان زندگی میکنند و …
