کودکان کار یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های اجتماعی هستند که در بسیاری از نقاط ایران به ویژه استان لرستان با چالش‌های جدی مواجه‌اند
لرستان، به عنوان یکی از استان‌های غربی کشور که دارای شرایط اقتصادی و اجتماعی خاصی است، متأسفانه شاهد افزایش تعداد کودکانی است که به دلیل فقر، بی‌سرپرستی یا مشکلات خانوادگی، وارد بازار کار شده و مجبورند در شرایط سخت و خطرناک کار کنند.
استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و صنعتی کمتر توسعه‌یافته، در بسیاری از نقاط آن فقر و بیکاری شایع است. نرخ بالای بیکاری در بین بزرگسالان، کاهش درآمد خانوار‌ها و نبود فرصت‌های مناسب شغلی، فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد می‌کند.
این مسئله به ویژه بر کودکان تأثیر می‌گذارد، زیرا خانواده‌ها به ناچار برای تأمین هزینه‌های زندگی، کودکان خود را به کار می‌فرستند.
آمار تکان‌دهنده؛ شناسایی ۳۷۹ کودک کار در لرستان
همایون عمودی‌زاده مدیرکل بهزیستی لرستان، اعلام کرده است که تاکنون ۳۷۹ کودک کار در استان شناسایی شده‌اند.
وی افزود: از این تعداد، ۲۴۵ نفر در مراکز حمایتی آموزشی در شهرستان‌های خرم‌آباد و بروجرد تحت حمایت قرار گرفته‌اند.
عمودی زاده گفت: همچنین، ۲۷ کودک خیابانی در مرکز ساماندهی کودکان خیابانی پذیرش شده‌اند.
مدیرکل بهزیستی لرستان اشاره کرد: در سال گذشته، ۲۰ نفر از این کودکان با اجرای برنامه‌های توانمندسازی از چرخه حمایت سازمان بهزیستی خارج شده‌اند.
رهایی از چرخه فقر؛ نگاهی به مشکلات کودکان کار در لرستان
اصلی‌ترین دلیل ورود کودکان به کار، وضعیت مالی ضعیف خانواده‌ها است. بسیاری از خانواده‌ها قادر به تأمین نیاز‌های ابتدایی فرزندانشان نیستند و به همین دلیل کودکان مجبور به کار می‌شوند.
کودکانی که والدین خود را از دست داده‌اند یا در خانواده‌های متلاشی و آسیب‌دیده زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض کار کردن و خیابانی شدن هستند.
دسترسی محدود به آموزش و مدرسه و همچنین ترک تحصیل در سنین پایین باعث می‌شود کودکان وارد بازار کار شوند.
گاهی برخی خانواده‌ها معتقدند که کار کردن کودکان باعث یادگیری و تجربه زندگی می‌شود، در حالی که این تصور می‌تواند به ضرر کودک باشد.
وقتی کودکی با کار گره می‌خورد
همایون عمودی‌زاده مدیرکل بهزیستی لرستان اشاره کرده است که کمک‌های مردمی، به ویژه از سوی شهروندان با نیت خیرخواهانه، بدون برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند به تداوم مشکل دامن بزند.
وی افزود: برخی از کودکان کار به‌دلیل دریافت کمک‌های خیابانی، دوباره به خیابان بازمی‌گردند. برای حل این مشکل، فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی عمومی ضروری است تا کمک‌های مردمی از طریق برنامه‌های حمایتی و رسمی انجام شود.
کودکان کار در لرستان با خطرات فراوانی مواجه‌اند که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی آنها را تهدید می‌کند. کار در شرایط سخت، ساعات طولانی و مواجهه با محیط‌های ناسالم، باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌شود.
علاوه بر این، این کودکان اغلب از آموزش محروم می‌مانند که آینده شغلی و اجتماعی آنها را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند. کار کودکان همچنین باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری و انزوا می‌شود.
رویا‌های بزرگ در دستان کوچک؛ کودکان کار لرستان و تلاش برای زندگی بهتر
الهام مرادی‌نژاد، پژوهشگر اجتماعی، به ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی مسئله کودکان کار در لرستان اشاره کرده است.
وی بیان کرده است که در لرستان، نگاه کارکردی به کودک وجود دارد و در شرایط فقر، کودک باید در کمک به خانواده مشارکت کند. این نگاه فرهنگی، همراه با مشکلات اقتصادی و اجتماعی، باعث شده است که کودکان به‌جای تحصیل، وارد بازار کار شوند.
برای کاهش معضل کودکان کار در لرستان، باید برنامه‌های جامع و چندجانبه‌ای تدوین و اجرا شود. دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد باید کمک‌های مستمری به خانواده‌های کم‌درآمد ارائه دهند تا نیاز به کار کودکان کاهش یابد.
با فراهم کردن امکانات مناسب آموزشی و حمایت‌های تحصیلی، کودکان بیشتری در مدرسه باقی بمانند و از ترک تحصیل جلوگیری شود.
با برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی، خانواده‌ها باید درباره آسیب‌های کار کودکان و اهمیت تحصیل آگاه شوند.
مراکز روزانه و شبانه برای کودکان کار باید ایجاد شود تا این کودکان در محیط‌های امن و حمایتی باشند و از بهره‌کشی و خطرات دور بمانند.
نظارت بر اجرای قوانین مربوط به منع کار کودکان و حمایت از حقوق آنها باید تشدید شود.
کودکان کار در لرستان نه تنها نیازمند حمایت مادی بلکه نیازمند توجه جدی اجتماعی، فرهنگی و حقوقی هستند. توجه به این گروه آسیب‌پذیر، علاوه بر بهبود وضعیت آنان، می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به توسعه پایدار استان کمک کند و چرخه فقر و آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد.
برای این مهم، همکاری همه‌جانبه بین دولت، جامعه مدنی، خانواده‌ها و خود کودکان ضروری است تا بتوان محیطی امن، سالم و شاد برای رشد و شکوفایی کودکان لرستانی فراهم کرد.
