معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به نقش اورژانس اجتماعی در حمایت از سلامت روانی و اجتماعی جامعه گفت:در دوران جنگ ۱۲ روزه در همه مناطقی که در تهران مورد اصابت قرار گرفتند،اورژانس اجتماعی حضور یافت و در کنار مردم بود حتی در یک حمله که ساعت سه‌ونیم بامداد رخ داد، بلافاصله تماس گرفتند و تیم اورژانس اجتماعی در محل حاضر شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی به‌عنوان خط مقدم مداخله در بحران‌های فردی و خانوادگی، یکی از مهم‌ترین خدمات اجتماعی کشور محسوب می‌شود.

این مرکز با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از بروز بحران‌های شدید، به‌صورت شبانه‌روزی و از طریق شماره ۱۲۳ آماده پاسخگویی به نیازمندان است.

گروه‌های هدف اورژانس اجتماعی شامل زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد، زنان و دختران آسیب‌دیده یا در معرض آسیب، کودکان خیابانی و کودکان کار، کودکانی که مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به آن کرده‌اند و همچنین افراد در معرض کودک‌آزاری، همسرآزاری و سالمندآزاری هستند. به این ترتیب، اورژانس اجتماعی به‌مثابه یک نهاد تخصصی تلاش می‌کند تا پیش از تعمیق بحران با مداخله به‌موقع از بروز آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کند.

در این مطلب به بهانه سالروز تأسیس اورژانس اجتماعی در سال ۱۳۷۸ گفت‌وگویی را با سید حسن موسوی چلک معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی درباره اورژانس اجتماعی داشتیم.

سید حسن موسوی‌چلک؛ معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به خدمات اورژانس اجتماعی با اشاره به فلسفه شکل‌گیری اورژانس اجتماعی گفت: اورژانس اجتماعی سه ویژگی اصلی دارد؛ تخصصی بودن، به‌موقع بودن و در دسترس بودن. یعنی افراد بتوانند بدون محدودیت زمانی و مکانی از این خدمات بهره‌مند شوند. خدمات باید شبانه‌روزی و رایگان باشد، زیرا ذی‌نفعان ما در شرایطی نیستند که توانایی پرداخت هزینه را داشته باشند.

وی افزود: به همین دلیل اورژانس اجتماعی از سال ۱۳۷۸ راه‌اندازی شد و هشتم شهریور همان سال، شهر یزد نخستین شهری بود که این اورژانس در آن فعال شد. گروه‌های هدف ما مشخص‌اند؛ از زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد گرفته تا زنان و دختران آسیب‌دیده، کودکان خیابانی و کودکان کار، افراد در معرض سوءاستفاده جنسی یا کودک‌آزاری، کسانی که قصد خودکشی دارند یا اقدام کرده‌اند و همچنین قربانیان همسرآزاری و سالمندآزاری. هدف این بوده و هست که مداخلات اجتماعی پیش از مداخلات انتظامی در اولویت قرار گیرد.

جلوگیری از شکل گیری پرونده‌های قضایی

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی تأکید کرد: اورژانس اجتماعی کمک می‌کند بسیاری از پرونده‌های قضایی شکل نگیرد. وقتی فرد از مراکز ما بازمی‌گردد و به خانواده تحویل داده می‌شود، پذیرش او در خانواده و جامعه آسان‌تر خواهد بود. قبل از سال ۷۸ چنین ظرفیتی در کشور وجود نداشت، اما اکنون این سیستم ایجاد شده و در حال گسترش است.

وی با اشاره به نقش خدمات مشاوره‌ای اظهار کرد: اعتقاد ما این است که مردم برای تجربه زندگی بهتر اگر خودشان مهارت‌های لازم را ندارند، می‌توانند از ظرفیت ۱۴۸۰ یا مشاوران ما استفاده کنند. اما در برخی موارد که صرف مشاوره کافی نیست و نوع نیازها از جنس مداخله است، ترجیح می‌دهیم مردم به جای مراجعه مستقیم به کلانتری و دادگستری، سراغ اورژانس اجتماعی بیایند مگر در موضوعات امنیتی یا انتظامی که ماهیت دیگری دارد. پلیس و دستگاه قضایی جایگاه خودشان را دارند اما در این حوزه باید آخرین درهایی باشند که به روی مردم باز می‌شود.

موسوی‌چلک ادامه داد:در قانون برنامه هفتم توسعه، در بند “ت” ماده ۸۵ بر توسعه اورژانس اجتماعی و امنیت شغلی کارکنان آن تأکید شده است. انتظار داریم همه ارکان حاکمیت برای توسعه این بخش همکاری کنند.

روایت فعالیت اورژانس اجتماعی در دوران جنگ

وی در خصوص نقش اورژانس اجتماعی در جنگ ۱۲ روزه نیز گفت: سه ساعت پس از نخستین حمله، تیم‌های اورژانس اجتماعی به‌ویژه در تهران مستقر شدند. همکاران ما با خودرو و لباس مشخص و همراهی نیروهای داوطلب اجتماعی در محل‌های اصابت حضور یافتند و با مردم و خانواده‌های درگیر آسیب ارتباط برقرار کردند. دادن آرامش و ایجاد اعتماد از جمله اقداماتی بود که انجام شد. کاور اورژانس اجتماعی متعلق به سازمان بهزیستی است و همین هویت اجتماعی موجب اعتماد مردم می‌شود.

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی تصریح کرد: در همه مناطقی که در تهران مورد اصابت قرار گرفتند، همکاران ما حضور یافتند و در کنار مردم بودند. حتی در یک حمله که ساعت سه‌ونیم بامداد رخ داد، بلافاصله تماس گرفتند و تیم اورژانس اجتماعی در محل حاضر شد. همزمان، در تیم مدیریت بحران تهران نیز نیروهای ما مستقر بودند و هر جا لازم بود ورود کردند.

وی ادامه داد: خدمات ما محدود به زمان جنگ نیست. آثار و پیامدهای روانی و اجتماعی پس از جنگ حتی بیشتر خود را نشان می‌دهد و در این مرحله نیاز به خدمات اورژانس اجتماعی بیشتر احساس می‌شود. رئیس‌جمهور نیز تأکید کرده‌اند که حمایت‌های روانی و اجتماعی افزایش یابد و در بسته‌های حمایتی دولت این موضوع دیده شده است در آخرین جلسه شورای اجتماعی کشور نیز، گزارش وزارت رفاه و سازمان بهزیستی ارائه شد که نشان می‌داد عمده مداخلات میدانی ما با محوریت اورژانس اجتماعی بوده است.

اورژانس اجتماعی نیازمند توسعه ناوگان

موسوی‌چلک خاطرنشان کرد: توسعه ناوگان، تقویت زیرساخت آمبولانس اجتماعی و افزایش نیروی انسانی از نیازهای فوری اورژانس اجتماعی است. توجه به این بخش در دوران جنگ ۱۲ روزه بیشتر شد، اما این توجه باید به عمل منجر شود تا خدمات روانی-اجتماعی در شرایط عادی و بحرانی به بهترین شکل در دسترس مردم قرار گیرد.

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی بیان کرد: هم‌اکنون در ۳۸۶ شهر کشور اورژانس اجتماعی فعال است اما باید این خدمت در تمامی شهرها ایجاد شود. در این راستا به ۵۰۰ آمبولانس نیاز داریم، در حالی‌که آخرین بار سال ۱۳۹۱ خودرو برای اورژانس اجتماعی خریداری شد و پیش از آن نیز در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۸۷ هرکدام ۱۰۰ خودرو تأمین شد. پس از سال ۱۳۹۱ دیگر خریدی صورت نگرفته و اکنون خودروهای ما پژو پارس یا سمند استیجاری است؛ در حالی‌که اورژانس اجتماعی نیازمند خودروی اختصاصی است.

وی افزود: به‌طور مداوم پیگیر توسعه ناوگان اورژانس اجتماعی هستیم و امیدواریم در سال جاری این مهم محقق شود و امیدوارم گرفتاری‌های اداری مانع تحقق این موضوع نشود.

موسوی‌چلک در خصوص وضعیت اجتماعی در دوران جنگ اخیر نیز توضیح داد: در چنین شرایطی اولویت‌های مردم تغییر می‌کند. بسیاری از موضوعاتی که قبل از جنگ باعث تماس با اورژانس اجتماعی می‌شد، در این دوران دیگر در اولویت نیست و بیشتر تماس‌ها مربوط به اضطراب و استرس ناشی از جنگ است. هرچه زمان بگذرد، عوارض ناشی از جنگ بیشتر بروز پیدا می‌کند.

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به موضوع افراد بی‌خانمان اظهار کرد: مطابق آیین‌نامه شورای عالی اداری، موضوع بی‌خانمان‌ها در حیطه مسئولیت شهرداری‌هاست و شهروندان می‌توانند از طریق شماره ۱۳۷ با شهرداری تماس بگیرند. اما در سایر آسیب‌های اجتماعی از جمله خشونت، فرار از خانه، خودکشی و موارد مشابه، مردم می‌توانند به صورت شبانه‌روزی با شماره ۱۲۳ اورژانس اجتماعی تماس بگیرند.

وی تصریح کرد: شماره ۱۲۳ همانند ۱۱۰ یا ۱۱۵ در میان مردم شناخته شده نیست و لازم است تبلیغات بیشتری در این زمینه انجام شود. البته اگر شهروندان با ۱۱۰ تماس بگیرند، موضوع توسط پلیس به ما ارجاع می‌شود.

موسوی‌چلک در توصیه‌ای به خانواده‌ها گفت: هنگامی که احساس می‌کنند در حال شکل‌گیری یک تعارض خانوادگی هستند، بهتر است ابتدا با شماره ۱۴۸۰ (صدای مشاور) تماس بگیرند یا به مراکز مشاوره و مددکاری اجتماعی مراجعه کنند. در صورتی که نیاز آن‌ها در این مراکز برطرف نشد و احساس شد که مداخله در محیط ضروری است، می‌توانند با ۱۲۳ تماس بگیرند. اولویت ما این است که بیشترین تماس‌ها با ۱۴۸۰ باشد، زیرا این تماس‌ها معمولاً قبل از شکل‌گیری بحران و در مرحله پیشگیری است. خانواده‌ها می‌توانند به‌صورت شبانه‌روزی با شماره ۱۴۸۰ تماس گرفته و از خدمات مشاوران بهره‌مند شوند.

معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی بیان کرد: در مدت جنگ ۱۲ روزه، ۲۷ هزار تماس با سامانه تلفنی ۱۴۸۰ گرفته شده است از این تعداد، ۲۱۱۰ مورد مربوط به افرادی است که در محل وقوع انفجار یا آسیب قرار داشته‌اند و نیازمند حمایت روانی بوده‌اند.