گزارش‌هایی از عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع افغانستانی دارای مدارک اقامتی در شهرهای مهدیشهر و ملارد منتشر شده است. خانواده‌ها از محرومیت فرزندانشان از حق تحصیل و اجبار به آموزش آنلاین پولی خبر می‌دهند.
ثبت‌نام اتباع افغانستانی با موانع جدید مواجه شد
با آغاز سال تحصیلی جدید، گزارش‌های متعددی از عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع افغانستانی دارای اقامت قانونی در شهرستان‌های مختلف ایران از جمله ملارد و مهدیشهر سمنان منتشر شده است. این در حالی است که طبق قانون و ابلاغیه‌های رسمی، تمام کودکان ساکن در ایران، صرف نظر از تابعیت، حق تحصیل دارند.
دستور “ارگان‌های بالادستی” برای ممانعت از تحصیل
بر اساس گفته خانواده‌ها، مدارس در برخی مناطق با دستور از “ارگان‌های بالادستی” از ثبت‌نام اتباع خودداری کرده‌اند. این تصمیم باعث شده بسیاری از کودکان واجد شرایط، از رفتن به مدرسه بازبمانند.
یکی از والدین گفت: “به ما گفتند بچه‌ها را چه پسر چه دختر، در یک مدرسه خارج از شهر تجمیع دانش‌آموزان اتباع می‌کنیم و فقط تا پایه ششم اجازه تحصیل دارند. بعد از آن باید به صورت آنلاین درس بخوانند.”
معضل بی‌سوادی فرزندان مادران ایرانی
در میان این خانواده‌ها، مادران ایرانی دارای همسر اتباع نیز از وضعیت مشابهی رنج می‌برند. یکی از این مادران می‌گوید: “با اینکه خودم ایرانی‌ام، اما چون همسرم اتباع است، بچه‌هایم را ثبت‌نام نمی‌کنند. می‌گویند خودت ایرانی هستی ولی بچه‌هایت اتباع‌اند. حالا دخترم با وجود داشتن مدارک اقامتی، تا ۸ سالگی بی‌سواد مانده است.”
سلیقه‌های محلی در تضییع حق تحصیل اتباع
اگرچه مقامات آموزش‌وپرورش تأکید کرده‌اند که “اتباع مجاز حق تحصیل دارند”، اما در برخی مناطق، سلیقه‌های محلی و تصمیمات غیراستاندارد منجر به تضییع حقوق کودکان شده است.
در مهدیشهر سمنان، اتباع مجاز گزارش داده‌اند که به دلیل درگیری یک تبعه با شهروندان محلی، اکنون همه اتباع مجاز آن شهر مشمول محدودیت تحصیلی شده‌اند. خانواده‌ها می‌گویند مدارس از آنان خواسته‌اند پرونده تحصیلی فرزندان خود را با رضایت شخصی تحویل بگیرند تا به مدرسه‌ای خاص در خارج از شهر منتقل شوند.
تحصیل آنلاین با هزینه ۱۰ میلیون تومانی
یکی از اتباع مجاز ساکن مهدیشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: “برای آموزش آنلاین فرزندم باید ۱۰ میلیون تومان شهریه بدهیم. مدرسه‌ای که معرفی کردند خارج از شهر است و حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ دانش‌آموز را در یک شیفت بعدازظهر جمع کرده‌اند. ما نگران امنیت فرزندانمان هستیم.”
بر اساس گفته این خانواده‌ها، دانش‌آموزان اتباع تنها تا پایه ششم اجازه تحصیل حضوری دارند و از مقطع متوسطه به بالا باید به صورت آنلاین و پولی ادامه تحصیل دهند. همچنین اعلام شده که اتباع مجاز حق تحصیل در رشته‌های ریاضی و تجربی را نیز ندارند.
موضع وزارت آموزش‌وپرورش درباره تحصیل اتباع
پیش‌تر، فرهادی سخنگوی وزارت آموزش‌وپرورش گفته بود: “دانش‌آموزان اتباع فقط در صورت مجاز بودن ثبت‌نام می‌شوند.” اما وی چند روز بعد تأکید کرد: “دانش‌آموزی که پدر و مادرش غیرقانونی مهاجرت کرده‌اند، گناهی ندارد. آموزش حق همه کودکان است و سوادآموزی حتی به نفع کشورهای همسایه خواهد بود.”
یوسف نوری، وزیر آموزش‌وپرورش نیز در گفت‌وگویی دیگر تأکید کرده است که هماهنگی بین دستگاه‌ها برای جلوگیری از اخلال در روند تحصیل اتباع ضروری است و هرگونه تصمیم محلی خارج از ضوابط قانونی تخلف محسوب می‌شود.
حق تحصیل؛ حقی انسانی برای همه کودکان
بر اساس کنوانسیون حقوق کودک و مصوبات داخلی ایران، هیچ کودکی نباید از تحصیل محروم شود. فعالان اجتماعی هشدار می‌دهند که محرومیت از تحصیل اتباع مجاز نه تنها تبعات انسانی دارد، بلکه در بلندمدت می‌تواند به افزایش آسیب‌های اجتماعی و شکاف فرهنگی در جامعه منجر شود.
