مصاحبه اختصاصی خبرنگار کودکیار با خانم نیکی محمدی، فعال اجتماعی و حامی حقوق کودکان کار
سلام خانم محمدی، خیلی خوشحالم که فرصتی برای مصاحبه با شما داریم. لطفاً خودتان را معرفی کنید و بگویید چه زمانی وارد حوزه حمایت از کودکان کار شدید؟
سلام و ممنون از شما. من نیکی محمدی هستم و از حدود ۵ سال پیش فعالیت خود را در حوزه حمایت از حقوق کودکان کار آغاز کردم. من در ابتدا به عنوان داوطلب در یک سازمان غیردولتی کار می‌کردم که بر روی مسائل مربوط به کودکان آسیب‌دیده تمرکز داشت.
با گذشت زمان، علاقه و انگیزه‌ام برای کمک به این کودکان بیشتر شد و در حال حاضر به عنوان یکی از اعضای تیم مشاوره و حمایت روانی در این حوزه فعالیت می‌کنم.
چقدر خوب! می‌خواهیم کمی بیشتر در مورد وضعیت کودکان کار صحبت کنیم. به نظر شما، وضعیت فعلی کودکان کار در ایران چگونه است؟
متاسفانه، وضعیت کودکان کار در استان بسیار نگران‌کننده است. تعداد این کودکان در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده و بسیاری از آن‌ها در خیابان‌ها، کارگاه‌ها و مشاغل سخت مشغول به کار هستند. این کودکان عمدتاً از خانواده‌هایی با مشکلات اقتصادی و اجتماعی به‌خصوص در حاشیه‌های شهرها هستند.
برخی از آن‌ها حتی از حقوق ابتدایی مانند تحصیل، بهداشت و حتی خواب سالم محروم هستند. شاید برای بسیاری از مردم این سوال پیش بیاید که چرا کودکان در این شرایط قرار می‌گیرند.
واقعیت این است که وضعیت اقتصادی خانواده‌ها به‌ویژه در مناطق محروم باعث می‌شود که کودکان مجبور به کار شوند تا به تامین نیازهای مالی خانواده کمک کنند. علاوه بر این، مشکلات فرهنگی و نداشتن آگاهی در مورد حقوق کودکان نیز نقش مهمی در گسترش این پدیده دارد.
این موضوع خیلی دردناک است. حالا به نظر شما، دلایل اصلی این پدیده چیست و چه عواملی باعث می‌شود که کودکان کار شوند؟
دلایل مختلفی برای پدیده کودکان کار وجود دارد، ولی عمده‌ترین آن‌ها مسأله فقر اقتصادی است.
بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند هزینه‌های زندگی خود را تأمین کنند و در نتیجه، به ناچار از کودکان خود کمک می‌خواهند. این وضعیت حتی ممکن است منجر به این شود که کودکان در سنین پایین وارد بازار کار شوند و حق داشتن یک دوران کودکی عادی را از دست بدهند.
علاوه بر فقر، مشکلات آموزشی و فرهنگی هم در این زمینه تاثیرگذار است. در بسیاری از خانواده‌ها، کودکان از سنین پایین مجبور به ترک تحصیل می‌شوند و کار کردن برایشان اولویت پیدا می‌کند. به طور کلی، نبود زیرساخت‌های مناسب برای آموزش، سلامت و حمایت‌های اجتماعی از دیگر عواملی هستند که این پدیده را تشدید می‌کنند.
کار زود هنگام چه تاثیراتی بر روان و سلامت کودکان کار دارد؟
اثرات منفی بسیار زیادی دارد. کودکان کار اغلب از لحاظ روانی تحت فشار قرار دارند.آن‌ها با مشکلات روحی و روانی متعددی مانند افسردگی، اضطراب، اضطراب اجتماعی و حتی اختلالات رفتاری مواجه می‌شوند.
علاوه بر این، کودکان کار معمولاً از فرصت‌های آموزشی محروم می‌شوند. این محرومیت‌ها نه تنها به آینده شغلی آن‌ها آسیب می‌زند، بلکه بر روی اعتماد به نفس و توانمندی‌های اجتماعی‌شان نیز تاثیر منفی می‌گذارد.
متأسفانه بسیاری از این کودکان به دلیل مشکلات مالی نمی‌توانند به درمان‌های پزشکی و روانشناختی دسترسی پیدا کنند و این باعث می‌شود که شرایطشان روز به روز بدتر شود. این مسائل بسیار جدی و دردناک هستند.
حالا از نظر شما، چه اقداماتی باید انجام شود تا از بروز یا گسترش این پدیده جلوگیری کنیم؟
اولین قدم، اصلاح و تقویت قوانین حمایتی است. لازم است که دولت و نهادهای مربوطه بیشتر بر روی حمایت از خانواده‌های آسیب‌پذیر سرمایه‌گذاری کنند.
همچنین باید دسترسی به آموزش و خدمات اجتماعی برای این کودکان تسهیل شود. در کنار این اقدامات، باید آموزش‌هایی برای خانواده‌ها فراهم شود تا اهمیت تحصیل و حقوق کودکان را بهتر درک کنند. همچنین جامعه باید آگاهی بیشتری نسبت به شرایط کودکان کار پیدا کند و به این موضوع حساسیت بیشتری نشان دهد.
آیا تجربه‌ای از تاثیرات مثبتی که سازمان‌ها یا نهادها در حمایت از کودکان کار داشته‌اند، دارید؟
بله، ما در برخی از پروژه‌ها شاهد تغییرات مثبتی بوده‌ایم. به عنوان مثال، در یکی از برنامه‌های اخیر ما توانستیم با ارائه کمک‌های آموزشی، روانشناختی و مشاوره‌ای به برخی از کودکان کار، آن‌ها را به تحصیل برگردانیم. بعضی از این کودکان توانستند به مدرسه بازگردند و در مسیرهای شغلی سالم‌تری قرار بگیرند.
البته این تغییرات کوچک هنوز کافی نیستند، اما نشان می‌دهند که اگر اقدامات درست و پایدار انجام شود، می‌توان شرایط این کودکان را بهبود بخشید. این خیلی امیدبخش است. برای پایان این مصاحبه، اگر بخواهید پیامی به جامعه و افرادی که در این زمینه فعال نیستند بدهید، چه چیزی می‌گویید؟
پیام من این است که کودکان آینده ما هستند و باید برای حقوق و رفاه آن‌ها تلاش کنیم. هیچ کودکی نباید مجبور باشد دوران کودکی‌اش را در خیابان‌ها و در کار سپری کند.
هر یک از ما می‌توانیم در این زمینه نقشی داشته باشیم. حتی اگر اقدامی کوچک باشد، می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد. از مسئولان گرفته تا شهروندان عادی، همه باید در این راستا همگام و متحد شویم تا شرایط زندگی این کودکان را بهبود ببخشیم.
