کودکان، گل‌های باغ زندگی، نیازمند مراقبت، عشق و فرصت برای رشد و شکوفایی هستند. اما در گوشه و کنار جهان، میلیون‌ها کودک به جای بازی و تحصیل، مجبور به تحمل بارهای سنگین کار می‌شوند.
این پدیده نه تنها جسم نحیف آنها را فرسوده می‌کند، بلکه زخم‌های عمیقی بر روح و روانشان بر جای می‌گذارد که اثرات آن تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا می‌کند.
کار کودکان، به ویژه در شرایط نامناسب و خطرناک، محیطی سرشار از استرس، ترس و ناامنی را برای آنها فراهم می‌آورد. کودکان کار معمولاً با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند: خشونت، آزار جسمی و جنسی، تحقیر، سوءاستفاده، و محرومیت از محبت و توجه. این تجربیات تلخ، به مرور زمان منجر به بروز اختلالات روانی جدی در آنها می‌شود.
استرس پس از سانحه از شایع‌ترین اختلالات در کودکان کار
استرس پس از سانحه (PTSD) یکی از شایع‌ترین این اختلالات است که در نتیجه قرار گرفتن در معرض رویدادهای آسیب‌زا و تروماهای مکرر ایجاد می‌شود. این کودکان ممکن است کابوس‌های شبانه، فلاش‌بک‌های مکرر به حوادث ناگوار و اضطراب شدید را تجربه کنند که زندگی روزمره آنها را به شدت مختل می‌کند.
افسردگی و اضطراب نیز از مشکلات رایج سلامت روان در کودکان کار
افسردگی و اضطراب نیز از دیگر مشکلات رایج سلامت روان در کودکان کار است. محرومیت از تحصیل، بازی با همسالان، و آینده‌ای مبهم، حس ناامیدی و بی‌ارزشی را در آنها تقویت می‌کند.
آنها ممکن است دچار گوشه‌گیری، بی‌اشتهایی، اختلالات خواب و از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی شوند که برای کودکان عادی لذت‌بخش است. عزت نفس پایین، احساس گناه و شرم نیز از جمله پیامدهای روانی کار کودکان است که آنها را از برقراری ارتباط سالم با دیگران باز می‌دارد و توانایی آنها را برای خودباوری و پیشرفت تضعیف می‌کند.
عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و تغذیه مناسب، همراه با فشارهای روانی، سیستم ایمنی بدن این کودکان را ضعیف کرده و آنها را در برابر بیماری‌های جسمی نیز آسیب‌پذیرتر می‌سازد.
تأثیرات بلندمدت این آسیب‌های روانی می‌تواند در بزرگسالی به شکل اختلالات شخصیتی، اعتیاد، بزهکاری و مشکلات در روابط اجتماعی بروز کند. این چرخه معیوب، نه تنها زندگی فرد را تباه می‌کند، بلکه بار سنگینی بر دوش جامعه نیز می‌گذارد.
رویکرد چندوجهی و جامع برای حمایت از سلامت روان کودکان کار
برای شکستن این چرخه و حمایت از سلامت روان کودکان کار، نیاز به یک رویکرد چندوجهی و جامع داریم. این رویکرد شامل اقداماتی مانند شناسایی و حمایت فوری از کودکان در معرض خطر، ارائه خدمات مشاوره و روان‌درمانی تخصصی و متناسب با سن آنها، ایجاد فضاهای امن برای بازی و آموزش، و بازگرداندن آنها به محیط خانواده و مدرسه است.
آگاهی‌بخشی عمومی، آموزش والدین و جامعه، و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای خانواده‌ها نیز از جمله اقداماتی است که می‌تواند به ریشه‌کن کردن این پدیده و تضمین سلامت روان نسل‌های آینده کمک کند. حمایت از کودکان کار، وظیفه انسانی و اجتماعی همه ماست تا بتوانیم آینده‌ای روشن‌تر و سالم‌تر برای آنها رقم بزنیم.
