استان خراسان جنوبی یکی از استان‌های شرق ایران است که مرکز آن، شهر بیرجند است. استان خراسان جنوبی نخست به‌همراه خراسان شمالی و خراسان رضوی، استان خراسان بزرگ را تشکیل می‌داد ولی در سال ۱۳۸۳ خورشیدی با مصوبه مجلس شورای اسلامی استان خراسان به این سه استان تقسیم و استان خراسان جنوبی تشکیل شد.

همچنین خراسان جنوبی با کشور افغانستان دارای مرز مشترک است و درازترین مرز را با این کشور دارد. مهم‌ترین شهر‌های استان نیز پس از بیرجند که مرکز استان و مهم‌ترین شهر استان است به‌ترتیب، قائن، طبس و فردوس هستند.

جمعیت خراسان جنوبی بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۷۶۸٬۸۹۸ تن می‌باشد و از این دید ۲۸اُمین استان کشور به‌شمار می‌رود. در ۱۰ سال اخیر خراسان جنوبی یکی از تندترین رشد جمعیت ها را در کشور داشته است به‌گونه‌ای که از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۰، جمعیت استان ۳۰٪ رشد داشته است.

هم‌اکنون نیز خراسان جنوبی جز سه استان برتر در حوضه جوانی جمعیت و نرخ باروری می باشد که باعث تاثیرات مثبت زیادی در تمامی کارهای استان شده است.

بزرگ‌ترین شهرستان استان نیز شهرستان طبس با گستره نزدیک‌به ۴۴،۰۰۰ کیلومترمربع است که بزرگت‌ترین شهرستان استان محسوب میشود.

استان، از شمال با خراسان رضوی، از شمال غرب با سمنان، از غرب با اصفهان، از غرب و جنوب غرب با یزد از جنوب با کرمان و از جنوب شرق با سیستان و بلوچستان همسایه است.

خراسان جنوبی، ظرفیت‌های بسیاری در حوضه صنعتی، کشاورزی، کریدوری، فرهنگی، تجاری و اقتصادی، علمی ،معادن و فرآوری فرآورده‌های معدنی، گردشگری و تاریخی دارد.

استان خراسان جنوبی پایتخت کاشت عناب و زرشک ایران و جهان است. همچنین خراسان جنوبی جز سه استان برتر کشور در کاشت زعفران و پنبه به حساب می آید. تقریبا تمام مردم استان فارسی زبان هستند. البته اقلیتی از بلوچ ها و عرب ها نیز در استان حضور دارند.

استان خراسان جنوبی در زمینه کشاورزی جز استان‌های مهم در کشور به شمار می‌رود به گونه‌ای که در تولید چهار فرآورده پنبه، زرشک، زعفران و عناب جایگاه نخست یا دوم کشور را دارا است. اقتصاد استان بیشتر به کشاورزی وابسته است و چندان صنعتی نیست. به گونه‌ای که سهم استان از تولید ناخالص کشور ، ۰،۵٪ است. این استان ظرفیت بی‌مانندی در زمینه معادن دارد.

استان خراسان جنوبی یکی از علم‌پرورترین استان‌های ایران است و از زیرساخت‌های علمی و آموزشی قدرتمندی برخوردار است.

از مهم ترین مراکز علمی و آموزشی استان می‌توان به دانشگاه بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، و دانشگاه بزرگمهر قائنات اشاره کرد.

دانشگاه بیرجند در حال حاضر با ۱۱ دانشکده و پنج پردیس در شهرستان‌های استان عهده‌دار ۱۴٬۰۰۰ دانشجو می‌باشد. بنابر رتبه‌بندی دانشگاه‌های دنیا سال ۲۰۱۷ توسط نظام رتبه‌بندی تایمز، دانشگاه بیرجند در بین حدود هزار دانشگاه برتر دنیا قرار داشت و دارای رتبه ۱۵ ملی بود و براساس رتبه‌بندی برترین دانشگاه‌های جوان جهان در سال ۲۰۱۹ توانست موفق به کسب رتبه دهم در میان ۱۳ دانشگاه ایران شود.

یا دانشگاه علوم پزشکی بیرجند قدیمی‌ترین دانشگاه علوم پزشکی شرق کشور است. دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، پس از مشهد برترین دانشگاه علوم پزشکی شرق کشور است.

گستره این استان۱۵۱٬۱۹۳ کیلومتر مربع است که پس از استان کرمان و استان سیستان و بلوچستان سومین استان پهناور ایران است.

بیشتر مردم استان فارسی زبان هستند. از گویش‌های مهم استان می‌توان به گویش بیرجندی و گویش تونی اشاره کرد. هر چند اقلیتی از بلوچ‌ها و عرب‌ها نیز در برخی مناطق حضور دارند. بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۷۶۸٬۸۹۸ تن می‌باشد و از این دید ۲۸اُمین استان کشور به‌شمار می‌رود