سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی مرکز فوریت‌های اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌ها و بازتوانی اعتیاد، با اشاره به عوامل موثر بر اشتغال کودکان کار بر نقش حیاتی خانواده‌ها در کاهش آسیب‌های اجتماعی تاکید کرد و با تشریح اقدامات سازمان بهزیستی، از برنامه‌های حمایتی، آموزشی و مشاوره‌ای برای کودکان و خانواده‌های آنان سخن گفت و خواستار همکاری منسجم دستگاه‌های مسئول در این حوزه شد.
فاطمه سلطانی، سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی مرکز فوریت‌های اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌ها و بازتوانی اعتیاد، به تشریح وضعیت کودکان کار خیابانی پرداخت و نکات مهمی را در این زمینه بیان کرد.
سلطانی در ابتدای سخنانش با اشاره به نبود آمار دقیق و یکپارچه از کودکان کار در ایران اظهار کرد:ارائه آمار رسمی از کودکان کار بسیار دشوار است، چرا که بسیاری از این کودکان در مشاغل غیررسمی مانند خیابان‌ها و کارگاه‌ها فعالیت دارند و امکان ثبت دقیق آنها وجود ندارد همچنین، تعاریف متعدد از کودک کار نیز این موضوع را پیچیده‌تر کرده است.
دلایل ورود کودکان به کار
وی در مورد دلایل ورود کودکان به کار، افزود: عوامل متعددی در ورود کودکان به بازار کار نقش دارند مهم‌ترین آنها شامل عوامل اقتصادی مانند فقر، بیکاری یا درآمد ناکافی سرپرست خانوار و افزایش هزینه‌های زندگی است. عوامل اجتماعی و فرهنگی مانند سطح پایین تحصیلات خانواده، باور‌های فرهنگی، مهاجرت و حاشیه‌نشینی نیز تاثیرگذارند از سوی دیگر، عوامل خانوادگی مانند فوت یا بیماری سرپرست، طلاق، اعتیاد والدین و بدسرپرستی و همچنین عوامل فردی مانند ترک تحصیل یا علاقه به استقلال مالی نیز در این زمینه نقش دارند. این عوامل اغلب منجر به شکل‌گیری چرخه‌ای معیوب می‌شوند که کودک را به ترک تحصیل و اشتغال زودهنگام سوق می‌دهد.
مشاغل رایج کودکان کار
سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی مرکز فوریت‌های اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌ها و بازتوانی اعتیاد، با اشاره به نوع مشاغل کودکان کار توضیح داد: این مشاغل را می‌توان به دو دسته خیابانی و غیرخیابانی تقسیم کرد. در مشاغل خیابانی، کودکانی به دستفروشی، زباله‌گردی، تکدی‌گری، واکسی، پادویی، باربری، شیشه‌پاک‌کنی و فروشندگی در ترافیک مشغول هستند. در مشاغل غیرخیابانی، کودکان در محیط‌های بسته و بدون نظارت اجتماعی مانند کارگاه‌های کوچک، بخش کشاورزی، منازل، رستوران‌ها و کافه‌ها فعالیت می‌کنند که خطرات بیشتری برای آنها دارد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: طبق قوانین، برخی از فعالیت‌های نوجوانان بالای ۱۵ سال که با اجازه ولی و با هدف تربیتی و آموزشی انجام می‌شود، مشمول تعریف کودک کار نمی‌شود.
سلطانی گفت: متاسفانه کودکان کار در معرض انواع خشونت‌های فیزیکی، روانی، عاطفی، بهره‌کشی اقتصادی، غفلت و بی‌توجهی قرار دارند.
اقدامات سازمان بهزیستی
سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی، درموردنقش سازمان بهزیستی بیان کرد: از سال ۱۳۷۸ سازمان بهزیستی در حوزه کودکان کار و خیابان فعال بوده و بر اساس آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی مصوب ۱۳۸۴ و قانون حمایت از اطفال و کودکان مصوب ۱۳۹۹، متولی اصلی این حوزه است. مددکاران اجتماعی با حضور در خیابان‌ها و محل زندگی کودکان، آنها را شناسایی کرده و به مراکز حمایتی ارجاع می‌دهند.
سلطانی در ادامه مراحل حمایت از کودکان خیابانی را شرح داد: این مراحل شامل شناسایی، اعتمادسازی، تشکیل پرونده، بازدید منزل، تشکیل تیم تخصصی، تهیه برنامه حمایتی، آموزش رسمی و غیررسمی، توانمندسازی شغلی والدین، ارائه خدمات نقدی و غیرنقدی، استفاده از مشارکت‌های اجتماعی و پیگیری پس از ترخیص است.
فعالیت سه نوع مرکز برای حمایت و ساماندهی کودکان کار
وی در پاسخ به پرسشی درباره مراکز حمایتی گفت: سه نوع مرکز در این حوزه فعال هستند: مرکز روزانه غیردولتی حمایتی آموزشی کودک و خانواده، مرکز نگهداری غیردولتی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، و مرکز ساماندهی کودکان خیابانی که شبانه‌روزی و دولتی است.
سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی مرکز فوریت‌های اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌ها و بازتوانی اعتیاد، درباره خدمات مراکز توضیح داد:در مراکز روزانه، خدماتی مانند شناسایی، خدمات پزشکی، ثبت‌نام در مدرسه، معرفی والدین به کلاس‌های حرفه‌آموزی، بسته‌های معیشتی، خدمات مددکاری و روانشناسی ارائه می‌شود.
وی افزود: در مراکز شبانه‌روزی، سرپناه، مراقبت جسمی و روانی، خدمات آموزشی و روانشناختی، جانمایی در مراقبت‌های جایگزین و آماده‌سازی برای زندگی مستقل انجام می‌شود.
وی در مورد خدمات به خانواده ها، بیان کرد: خانواده‌ها نیز از خدماتی مانند ارجاع والدین معتاد به مراکز درمانی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، کمک‌های مالی، کلاس‌های فرزندپروری و مشاوره‌های فردی و خانوادگی بهره‌مند می‌شوند.
سلطانی با اشاره به ماده ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۴۰۰ گفت:وظایف دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت تعاون، آموزش و پرورش، بهداشت، دادگستری، شهرداری‌ها، صدا و سیما و دیگر نهاد‌ها در این حوزه مشخص شده است. همکاری منسجم بین این دستگاه‌ها می‌تواند نقش موثری در خروج کودک و خانواده از چرخه کار کودک ایفا کند.
وی اظهار کرد: برای والدین کودکان کار، برنامه‌های آمادگی شغلی و کلاس‌های مهارت‌های زندگی در استان‌ها برگزار می‌شود.
سلطانی با تاکید بر اهمیت آموزش گفت: یکی از وظایف اصلی مراکز، بازگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل به مدرسه است. در سال ۱۴۰۳ حدود ۳۵۰۰ کودک در مدارس کشور ثبت‌نام شده‌اند.
وی توضیح داد: برای جلوگیری از بازگشت کودکان به چرخه کار، نظارت مستمر، بازدید‌های دوره‌ای، بررسی وضعیت تحصیلی و اقتصادی خانواده و کاهش وابستگی مالی به درآمد کودک انجام می‌شود.
سرپرست معاونت اورژانس اجتماعی، بیان کرد: داشتن روانشناس و مددکار اجتماعی در مراکز الزامی است و مشاوره‌های فردی، خانوادگی و گروهی و کلاس‌های روانشناسی و فرزندپروری برای کودکان و خانواده‌ها برگزار می‌شود.
در پایان، سلطانی نیبت به توانمندسازی‌های خانواده ها، گفت: اکثر کودکان کار دارای خانواده هستند و مشکلات خانوادگی علت اصلی حضور آنها در خیابان است؛ بنابراین توانمندسازی خانواده‌ها از نظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، درمان بیماری‌ها و اعتیاد والدین و کمک به اشتغال آنها از مهم‌ترین اقدامات در این حوزه محسوب می‌شود.
انتهای پیام/
