کار کودک در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک منع شده است با این حال در بسیاری از نقاط جهان کودکان در بخش‌های مختلف کار می‌کنند. در بسیاری از نقاط جهان آمار کودکان کار مشخص نیست؛ در ایران نیز خصوصاً پس از ورود اتباع جنگ زده افغانستانی اطلاع دقیقی از تعداد کودکان کار در کشورمان در دست نیست.
کار کودک در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک منع شده است با این حال در بسیاری از نقاط جهان کودکان در بخش‌های مختلف کار می‌کنند. در بسیاری از نقاط جهان آمار کودکان کار مشخص نیست؛ در ایران نیز خصوصاً پس از ورود اتباع جنگ زده افغانستانی اطلاع دقیقی از تعداد کودکان کار در کشورمان در دست نیست.در سراسر جهان عوامل متعددی دست به دست هم داده است تا تمایل زیادی برای استفاده از کودکان به عنوان نیروی کار وجود داشته باشد؛ مهم‌ترین این عوامل می‌توان عبارتند از:
افزایش مهاجرت‌های داخلی و خارجی بر اثر گسترش بیکاری، خشکسالی و حوادث طبیعی
عدم پوشش کامل نظام آموزشی بر اثر کمبود امکانات آموزشی
وجود آسیب‌های اجتماعی ناشی از گسترش فقر، اعتیاد والدین به مواد مخدر و خشونت‌های خانگی و به طور کلی تضعیف کارکردهای خانواده
شکست الگوهای اقتصادی، تضعیف نظام بازار و عدم نظارت کافی نهادهای متولی در امر حقوق کار و کارگر
اگرچه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با درخواست جامعه جهانی برای افزایش تلاش‌ها جهت ریشه کن کردن کار اجباری کودکان؛ سال ۲۰۲۱ را سال حذف کار کودکان معرفی کرد؛ با این حال گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد سازمان‌ها و دولت‌ها در سراسر جهان لازم است اقدامات موثرتری برای کاهش کار اجباری کودکان انجام دهند. براساس پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک هر فرد زیر ۱۸ سال کودک است و دولت‌ها باید حقوق کودکان را به رسمیت بشناسند. با این حال در حوزه اقتصاد غیررسمی موارد متعددی از نقض حقوق کودک در کشورها مشاهده می‌شود. از مهم‌ترین دلایل عدم وجود آمارهای دقیق در مورد تعداد کودکان کار این است که اغلب این کودکان در محیط‌های غیر رسمی یا در خانه‌هایشان به کار گمارده می‌شوند. در بهترین حالت کودک ناچار می‌شود همراه با خانواده‌اش یک کسب و کار خانگی را رونق دهد. دختران بیش از پسران در کسب و کارهای خانگی در ایران و در نقاط دیگر دنیا کار می‌کنند. براساس آمار سازمان بین‌المللی کار در هشتاد و هفتمین کنفرانس بین‌المللی کار سالانه ۲۵۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله از کودکی محرومند. اگرچه طبق پیمان نامه جهانی حقوق کودک هر فرد زیر ۱۸ سال کودک محسوب می‌شود با این حال هشدارهای جهانی در مورد کار کودکان کمتر از ۱۵ سال شدیدتر است. متأسفانه ۵۰ تا ۶۰ میلیون کودک بین ۵ تا ۱۱ سال در سراسر جهان به کارهایی گمارده می‌شوند که به هیچ عنوان مناسب سن آنان نیست.
افزایش روزافزون آمار کودکان کار
در همین راستا عضو هیات‌رییسه شورای اسلامی شهر تهران، با اشاره به افزایش روزافزون آمار کودکان کار، از ناهماهنگی بین دستگاه‌ها و نبود یک متولی مشخص برای مقابله با این بحران انتقاد کرد. او تأکید کرد که برای حل این مشکل باید برنامه‌ریزی جامع، برخورد قاطع با باندهای سازمان‌یافته و حمایت‌های اجتماعی از کودکان در معرض خطر صورت گیرد. سوده نجفی در گفت‌وگو با خبرآنلاین با اشاره به روز جهانی کودک کار گفت: متأسفانه آمار کودکان کار در ایران و به ویژه در تهران روز به روز در حال افزایش است. طبق آمار موجود سازمان‌های متولی ۸۰درصد از کودکان کار ایرانی نیستند و اکثرا از اتباع غیرایرانی و عمدتا از کشورهای همسایه هستند. حضور گسترده کودکان کار در خیابان‌ها، زنگ خطری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
کمک به معیشت خانواده علت اصلی گرایش کودکان به کار
او ادامه داد: یکی از علت‌های گرایش کودکان به کار، فقر و کمک به معیشت خانواده است که کودکان مجبور به کار در شرایط دشوار و غیر ایمن می‌شوند. متاسفانه با وجود اینکه تعداد کودکان کار در حال افزایش است، یک متولی مشخص برای مقابله و رسیدگی کامل به این موضوع وجود ندارد و هر کدام از دستگاه‌ها با توجه به مسوولیت خود ورودی به این موضوع داشته اند که این موضوع سبب موازی کاری و عدم انجام درست وظایف شده است.
لزوم برخورد قاطع با بندهای سازمان یافته
رییس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران افزود: یکی از راه‌های مقابله با این موضوع جلوگیری از ورود کودکان کار از سایر کشورها و برخورد قاطع با باندهای سازمان یافته کودکان کار که برای رسیدن به اهداف اقتصادی خود در تهران و برخی کلانشهر‌ها از کودکان استفاده می‌کنند. شورای ششم از ابتدا نسبت به این موضوع تاکید داشته و شهرداری تهران براساس مسوولیت اجتماعی خود اقداماتی را در این زمینه انجام داده که سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در این حوزه فعالیت دارد.
جلوگیری از ورود کودکان کار اتباع بیگانه
سوده نجفی تاکید کرد: شهرداری همکاری لازم را با دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه داشته اما این موضوع نیاز به همت همگانی دارد و باید همه نهادهای مربوطه ورود جدی داشته باشند که برنامه مدون سلبی و ایجابی برای اینکار در نظر بگیرند. جلوگیری از ورود کودکان کار اتباع بیگانه و برخورد با باندهای استفاده از کودکان کار می‌تواند اقدام موثری باشد اما باید برنامه حمایتی برای این کودکان نیز درنظر گرفته شود تا دوباره وارد این چرخه نشوند. این عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: حمایت از کودکان کار نه تنها یک وظیفه انسانی و اخلاقی است، بلکه به نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده کشور است. اگر امروز به درستی اقدام نشود فردا باید با آسیب‌های اجتماعی گسترده‌تری مواجه شویم و باید همه نهادها و شهروندان در این زمینه حساسیت لازم را داشته باشند.
